Gezamenlijke website van de Synagoge Meerssen en het Leerhuis Limburg

Het Leerhuis Limburg werd in 1980 opgericht en heeft sinds 1989 zijn onderdak gevonden in de gerestaureerde synagoge van Meerssen. De bestuur van de Stichting Synagoge Meerssen en het bestuur van de Stichting Leerhuis Limburg werken nauw samen. De meeste activiteiten van het Leerhuis vinden in de Meerssense synagoge plaats. Deze samenwerking is recent nauwer geworden door de communicatie via het Internet te doen verlopen over een gemeenschappelijke website: mededelingen van de synagoge Meerssen en het Leerhuis komen samen te op de website.

In de activiteiten van beide bestaat nog slechts een subtiel onderscheid: het Leerhuis concentreert zich vooral op cursussen en lezingen en de de Synagoge legt meer de nadruk op evenementen. Beide zaken zullen overigens in een en dezelfde agenda bekend worden gemaakt.

Adres: Kuileneindestraat 22a, Meerssen.
Donaties aan de Stichting Leerhuis Limburg op rekening nummer IBAN: NL90 RBRB0954 8612 72 en donaties aan de Stichting Synagoge Meerssen op rekeningnummer NL32 RABO 0132633787. De Stichting Synagoge Meerssen is ANBI geregistreerd. Uw donaties aan de SSM zijn derhalve aftrekbaar van de belastingen.

Het copyright van de foto's van de Synagoge Meerssen op deze website berust bij Reinhard Conings. Het Leerhuis Limburg is onafhankelijk van kerk en synagoge.

Uitgerekend op de dag voorafgaande aan de bevrijding van ons land kunnen wij niet doen wat wij aan de doden en overlevenden van de oorlog verschuldigd zijn: hen herdenken. Alleen in woord, geschrift en video is het mogelijk uiting te geven aan het respect voor hen die vielen.

In een verhaal dat je onder normale omstandigheden houdt voor mensen van vlees en bloed probeer je -doorgaans gebrekkig- uiting te geven aan het verhaal dat je kent of een aantal van die verhalen. Je probeert daaraan betekenis te geven en de verhalen in een ruimer kader te plaatsen. Dat is natuurlijk nu ook het geval als je een tekst uitschrijft.
Alles goed en wel, maar zoiets krijgt een extra dimensie als de verhalen worden verteld in het bijzijn van je medemensen. Verhalen vertel je. Ze zijn niet bedoeld als hoge literatuur, geen uitingen van diepe gedachten geformuleerd in welgekozen en fijnbesnaarde bewoordingen. Ze zijn op ogenblikken zoals nu samengebalde emoties, vaak geuit op een ongearticuleerde manier, huilend, schreeuwend woedend. Niemand heeft er wat aan. Niemand luistert daarnaar. Dat verandert als je er vorm aangeeft, als het je de emotie in een mal giet van een ritueel, liefst met veel deelnemers. Pas dan wordt het verhaal een echt verhaal, een herinnering en bewijs van het feit dat wij onze voorvaderen niet aan de vergetelheid hebben prijs gegeven. Het is immers een plicht van onze gevallenen te herdenken.

Het herdenken is onze plicht anders geven wij de doden niet meer de eer geven die hen toekomt. Wij moeten dat wel doen, immers eert uw voorvaderen. Wanneer dat laatste niet doen verloochenen wij onze herkomst  en verliezen wij ons levensdoel uit het oog, verraden wij onszelf. Wij moeten beseffen dat niet meer herinneren leidt tot onachtzaamheid. Onze waakzaamheid voor het kwaad verslapt en wij geven het kwaad daarmee de kans weer terug te keren.

Wij herdenken nu de gevolgen van de tweede wereldoorlog, de mensen die zijn omgekomen. Het vijandbeeld is gecreëerd van de Joden, de Roma en de Sinti om maar een grond te hebben voor hun uitroeiing en de diefstal van hun bezittingen. Elk jaar weer hebben wij dat gedaan staande bij een monument, bij een begraafplaats of bij een plaquette vol met namen. We stonden daar zij aan zij, schouder aan schouder.

Nu mogen wij dat niet eens meer doen. Nu is zo’n fysieke bijeenkomst van rouw, herinnering en herdenken een samenscholing geworden. En U weet het, samenscholingen zijn verboden. Daar word je voor bestraft. Sommigen willen de huidige situatie wel eens vergelijken met de oorlog.
Dat is niet juist. De maatregelen van nu laten onze mening over die maatregelen onverlet. Het is wel zo dat we net als tijdens de oorlog voortdurend op onze hoede moeten zijn en rekening moeten houden een onbestemde dreiging.

De pandemie is geen oorlog. De oorlogstaal van staatshoofden is begrijpelijk en een verleidelijke vergelijking, maar de woordkeuze is niet juist. De vijand waar we nu mee te maken hebben discrimineert niet. In de tweede wereldoorlog  stond de discriminatie juist centraal. En ook nu bij de herdenking van de oorlog mogen we de discriminatie en de roof niet vergeten.

Het gebruik van oorlogsretoriek leidt mogelijk tot  een begripsverwarring

De pandemie is alles doordringend. Ook het ritueel waaraan wij elk jaar deelnemen is door de omstandigheden helemaal veranderd. Het is kaler geworden eenzamer ook , zeker voor hen die de oorlog bewust hebben meegemaakt, die slachtoffer zijn geweest en hebben overleefd. Wij moeten dan ook denken aan hen die eenzaam in hun huis, misschien achter de televisie of beeldscherm, denken aan toen. Daar is de stilte waarin wij nu allen leven des te beklemmender.

Maar we vergeten iets. Het gaat niet om die oorverdovende stilte, de oorlogsretoriek van nu, de angst en de eenzaamheid. Het gaat om het een ritueel waaraan wij als collectief dus niet als massa van losse individuen deelnemen. Zonder ritueel, geen verhaal. Zonder herinnering geen herdenking  met een verscherpt besef van het pure kwaad van discriminatie haat jegens de Joden, de Roma en de Sinti, is er een reële kans op de terug keer van dat kwaad. De tekenen vind je nu al, het toegenomen antisemitisme en racisme.

Laten wij hopen dat in 2021, 76 jaar de bevrijding, wij weer bijeen zullen komen en luisteren naar de last post en we het volkslied zullen zingen schouder aan schouder, zij aan zij en dat we lijfelijk de verhalen van een ieder zullen aanhoren en de gedichten van de schoolkinderen.

Meerssen, 4 mei 2020

Johan van de Walle
Voorzitter Leerhuis Limburg

Matzes, chanoeka, verkleedpartijen, een zoet nieuw jaar. Wat weten we over het jodendom? Sommige feiten zijn heel beladen: de moord op Joden door de nazi’s, de pogroms en discriminatie in Europa en elders. Soms denken we meteen aan het land Israël en zijn politieke situatie. Maar er is zo veel meer te vertellen.

In deze cursus kiezen we de lichtere ingang van de Joodse feesten. In vijf bijeenkomsten bespreken we: Sabbat, Pasen en Wekenfeest, Joods Nieuwjaar t/m Loofhuttenfeest, Chanoeka en Poerim. Die feesten zeggen veel over de omgang met de tijd, de Joodse kalender en de Joodse ethiek. De meeste feesten komen ook voor in het Nieuwe Testament. Wat betekent dat voor het verstaan van Jezus?

Per keer worden er twee korte inleidingen gehouden, gevolgd door gesprek.

Tijd: donderdagmiddag 30 januari, 20 februari, 5 maart, 19 maart en 2 april 2020, 14.00–16.00 uur

Plaats: Franciscanessenklooster, Kloosterweg 34, 6301 WK Valkenburg. Dit is op loopafstand van het station, er is ruime parkeergelegenheid en het klooster is toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Inleiding: ds. Adjo Witte en drs. Joanne Seldenrath

Kosten: € 50,-- (minimaal aantal deelnemers: 10; maximaal 20)

Informatie: www.leerhuislimburg.nl Hoewel de cursus al begonnen is, is er nog plaats.

Opgave voor 20 januari 2020: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Een van de karakteristieken van onze moderne wereld, is dat wij ons bewust zijn van de grote verscheidenheid van mensen, van culturen en tradities. De Britse rabbijn Jonathan Sacks ziet deze verscheidenheid als mogelijkheid onze wereld vorm te geven. Ook en vooral rondom de grote vraagstukken waar wij mee te maken hebben. De voorwaarden daartoe heeft hij kernachtig neergelegd in zijn boek ‘Leven met Verschil’.

Hoe dat proces in praktisch handelen gestalte krijgt, is onderwerp van zijn laatste publicatie ‘Een gebroken wereld heel maken’. De cursieve woorden staan zo in de titel van het boekomslag, daarmee meteen een meervoudig predicaat ontstaat. Lange tijd gold daarin het adagium van de verzuiling waarin maatschappelijke instellingen een sterke rol speelden in de vraag ‘hoe een wereld te maken’. De laatste decennia komen vragen naar rijkdom en armoede, omgeving, milieu, gerechtigheid en geluk steeds meer bij onszelf te liggen. Ongeacht de plaats van jezelf, onze eigen verantwoordelijkheid is daarmee een fundamenteel gegeven. Van daaruit ontvouwt de auteur de opdracht om aan de wereld te werken. Om die als ‘handen van God’ te helpen scheppen en meer heel te maken.

Aan de hand van het boek stellen we in de samenkomsten vragen aan onze tijd. Door voorbereiding, ervaringen en wat onze wereld aan gebrokenheid en heel-worden laat zien scherpen we onze geest. Binnen het leerhuis is deze manier van ‘lernen’ uitgangspunt. Ieder kan daarin mee doen. Geïnteresseerden kunnen op elk moment instappen. U dient het boek aan te schaffen.

Hebreeuws is de taal waarin de boeken van de TeNaCH (het Oude Testament) geschreven zijn, en staat daarmee aan de bron van onze cultuur. In de acht bijeenkomsten van deze cursus leert u de Hebreeuwse letters en de eerste beginselen van de Hebreeuwse grammatica – ook handig als u van plan bent naar Israël te gaan. Na afloop heeft u voldoende basiskennis voor de vervolgcursus waarin teksten uit Genesis worden gelezen.

Er wordt gewerkt met de methode Hoi ik leer Ivriet. Deze is gemaakt voor basisschoolleerlingen en biedt de informatie aan op een toegankelijke en speelse manier. Het huiswerk is ongeveer 2 uur per bijeenkomst.

De stichting Leerhuis Limburg organiseert cursussen en bijeenkomsten om de kennis van het jodendom in Limburg te vergroten. (zie www.leerhuislimburg.nl)